Hızlı Değişen Küresel Çevre Faktörleri ve Etkileri

Hızlı Değişen Küresel Çevre Faktörleri ve Etkileri

                                                                                                          

İşletme ile ilgili çevre faktörlerini en içeriden dışarıya doğru gittikçe azalan bir etkileşim içinde üç gruba ayırabiliriz. (Dinçer, 1998:168).

 Bu çevre faktörleri :

-       İşletmeyi doğrudan doğruya etkileyen iç çevresi.

-       İşletmeyi dolaylı olarak etkileyen ulusal çevresi.

-       İşletmeyi hem doğrudan hem dolaylı olarak etkileyebilen küresel çevresi.

Küresel Dış Çevre

Uluslararası çevre olarak da adlandırılan küresel çevre hem işletmenin içinde yaşadığı toplumu ve ulusal çevreyi dolaylı olarak etkileyen, hem de rekabet çevresini doğrudan etkileyen bir nitelik taşımaktadır.

Ulusal Dış Çevre

Bu,  işletmeyi genel olarak ve dolayısıyla etkileyen çevredir. Bu çevre; ekonomik, teknolojik, sosyo-kültürel, hukuki-politik ve tabii çevre faktörlerinden meydana gelir.

İş Çevresi

Yakın çevre olarak da adlandırılan iş çevresi işletmenin iş ilişkisi içinde bulunduğu ve doğrudan doğruya etkilendiği faktörlerden oluşur.

 Küreselleşme

 Küreselleşmenin tam olarak ne anlama geldiği  konusu üzerinde uzlaşmaya varılmış bir takım yoktur. Bu durum, konunun ne kadar geniş ve zengin olduğu ve ne kadar farklı perspektifleri içerdiği ve hemen her bilim dalı açısından önem arz eden bir konu oluşundan kaynaklanmaktadır. (Seymen ve Bolat, 2005). Küreselleşmenin ekonomik, siyasi, sosyal, kültürel, kısacası çok boyutlu tanımı yapılmakta ve her takım farklı bakış açısı içermektedir. Temelinde yoğun teknolojik atılımların ve iletişimin bulunduğu sosyo-ekonomik yapıyı halen etkisi altında bulunduran tüm bu gelişmeler günümüzde küreselleşme kavramı ile açıklanmaktadır. (Özgen ve diğerleri, 2004). Sınırların birbirine geçmesinin altında yatan faktör ise küresel olaylar ve değişimlerdir. Bu olayların birçoğu da aslında dünyanın çok ücra köşelerinde cereyan eden olaylar ama aynı zamanda dünyayı etkileyen olaylar olmasıdır.

 Küreselleşmenin Temel Özellikleri

Küreselleşme doğası itibariyle bireyleri, kurum ve kuruluşları, devletleri, tüketicileri ve işletmeleri farklı açılardan etkilemektedir. Parker, (1997: 7) küreselleşmenin temel özelliklerini, hızlı değişim oranı, artan oranda katılımcıların sayıları ve farklılıkları, artan karmaşıklık ve belirsizlik olarak ifade etmiştir. Başka yazarlar ise bu maddelere ek olarak işletmeler arası ilişkilerin gelişmesi, işletme yönetim anlayışı ve yönetici profilinin değişmesi, işletmelerin organizasyon yapısının değişmesi ve bunun paralelinde yeniden yapılanması, üretim faktörlerinin dünya ölçeğinde değerlendirilmesi ve üretim, dağıtım ve tüketime sunulması gibi özelliklerin olduğunu belirtmişlerdir.

Küreselleşmeyi Tetikleyen Faktörler

 Parker (1998) çalışmalarında birçok araştırmaya dayanarak küreselleşmenin altında yatan çeşitli unsurlar olduğunu belirtmiş ve bunları incelemiştir. Bu unsurlar: Teknoloji alanında değişim ve gelişmeler, ekonomi, politika, kültür, doğal çevre ve işletme faaliyetleri olarak sıralamıştır.

Küresel Çevre Faktörlerinin Analizi

Dünyanın herhangi bir yerinde meydana gelen bir gelişme çok kısa zamanda bir başka ülkedeki işletmeleri olumlu yada olumsuz bir şekilde etkileyebilmektedir. Sektörel veya bölgesel mali ve ekonomik krizler, siyasi gelişmeler, ekonomik entegrasyonlar, savaşlar, diğer ülkelerde faaliyet gösteren işletmeleri krize sokabilmektedir.

Küresel çevre faktörleri ve etkileri incelenirken işletmeleri iki farklı şekilde ele almak gerekir. Bunlar: Ulusal pazara yönelik işletmeler ve Uluslararası pazara yönelik işletmeler.

Ulusal Pazara Yönelik İşletmeler ve Küresel Çevre

Bazı işletmeler uluslararası pazarda faaliyet göstermekten çok ulusal pazarda faaliyet göstermeyi tercih eder. Çünkü ulusal pazar uluslararası pazara göre daha güvenilirdir.

İşletme ulusal pazarda faaliyet gösterse bile uluslararası pazarda meydana gelen değişiklikleri de takip etmek zorundadır. Dünyanın herhangi bir yerinde meydana gelen değişiklik, işletmeleri hayati bir tehlikeyle karşı karşıya bırakabilmektedir. Mesela 1973 yılındaki petrol fiyat artış oranları, 1990 yılı Körfez krizi, Amerika – Irak savaşı, 11 Eylül olayları, ülkemiz işletmelerini derinden etkilemiştir. Bu gibi gelişmelerin önceden tahmini ülke içinde ve işletmede ne gibi sonuçlar doğuracağının belirlenmesi, stratejik yönetim için önemli bir yükümlülüktür.

Uluslararası Pazara Yönelik İşletmeler ve Küresel Çevre

Bazı işletmeler uluslararası pazarın çekiciliği  ve ulusal pazardaki iş olanaklarının yetersizliği sebebiyle uluslarası pazarda faaliyette bulunmayı tercih eder.

Dünyadaki milletlerin her biri tarihi geçmişi, yönetim tarzı, ekonomik yapısı ve özellikle kültürel değerleriyle birlikte farklı iş çevrelerine sahiptir. Dolayısıyla faaliyette bulunulan ülkelerin ekonomik gelişmişlik seviyesi, sanayileşme oranı, halkın gelir seviyesi, uluslarası satın almaya karşı tutumları, siyasi istikrar, para ve maliye politikaları ve diğer kültürel farklılıklar ayrı ayrı gözden geçirilmelidir. (Dinçer, 1998:177).

KAYNAKÇA

1.    ARSLAN, G., AYDEMİR, S., OFLUOĞLU, G., Küreselleşme Sürecinde İşletmelerde Dış Çevrenin Analizi, Kamu-İs; C: 8, S: 4/2006.

2.    YEŞİL, S. Küreselleşme ve İşletmelerin Küreselleşme Süreçleri, Ekonomik ve Sosyal Arastırmalar Dergisi, Bahar 2010, Cilt:6, Yıl:6, Sayı:1, 2:22-72.

3.    ELİBOL, H., Bilişim Teknolojileri Kullanımının İşletmelerin Organizasyon Yapıları Üzerindeki Etkileri.